KANAMANIN DURDURULMASI VE KAN DOLAŞIMININ SAĞLANMASI
1. KANAMALARIN İLKYARDIM AÇISINDAN ÖNEMİ VE ÇEŞİTLERİ
Kanın, yaralanma ve bazı hastalıklar nedeniyle damarların yırtılması sonucu damar dışına akmasına “kanama” denir.
İlk yardımda kanamaların çabuklukla durdurulması yaşatma mücadelesinin temel hedeflerindendir.
Vücut ağırlığının 1/1 3’ü kandır. Örneğin 65 kg. ağırlığında olan bir kişide 5 litre civarında kan vardır Bu kanın %20’sı kanamalara kaybedilirse yaşamsal tehlike oluşur Kandaki kayıp oranı arttıkça bu risk artacaktır. Zamanında gerekli müdahale yapılmaz ise yaşam kısa sürede sonlanabilecektir. Bu nedenle kanamanın durdurulması son derece önemlidir.
KANAMA ÇEŞİTLERİ:
A. Kanayan damar cinsine göre:
Atardamar kanaması: Kalp sıkıştıkça, kan ileri doğru fışkırır, açık kırmızıdır. En tehlikeli damar kanamasıdır.
Toplardamar kanaması: Fışkırmadan sürekli olarak koyu renk akar. Kirli kan taşıyan damar kanamasıdır.
Kılcal damar kanaması : Kan kırmızı ve sızıntı şeklinde yayılarak damla damla akar. önceliği olmayan kanamalardır.
B. Kanın aktığı yere göre.:
• Dış kanama: Kan damardan vücut dışına çıkmıştır. Kanayan yer gözle görülebilir.
• İç kanama : Kanın damardan çıkarak organların veya iç boşlukların içine akmasıdır.
İç kanamanın belirtileri şöyle sıralanabilir
1. Nabız zayıf ve hızlı
2. Deri soluk ve nemli
3. Gözler donuk, göz bebeği genişlemiş olabilir, refleks zayıflar
4. Baş dönmesi, baygınlık
5. Susuzluk hissi
6. Bulantı kusma
7. Yüzeysel ve sık solunum
8. Bazen kanayan bölgede sertlik (karında olduğu gibi)
9. Bir süre sonra dışa açılan organlardan kan gelmesi Beyin kanamalarında kulak ve burundan ; akciğer kanamalarında ağızdan gelir.
2. GEÇİCİ KANAMA DURDURMA YÖNTEMLERİ
A. Kanayan yere parmak bastırmak
Kanayan damar parmakla kemik arasında sıkıştırılarak kanama durdurulabilir. ilkyardım çantasındaki mikropsuz gazlı bez yaranın üstüne konur ve üzerinden parmakla bastırılır. Gazlı bez yoksa temiz elle de aynı işlem yapılır. Bu yöntemle konama her zaman geçici olarak durdurulabilir. Ancak çöken bir kırıkla birlikte kanama var ise bu yöntem uygulanmaz.
B. Basınç noktalarında basmak:
Vücutta bazı atardamarların üzerine basınç yapılarak alt tarafa kan geçmesi engellenir. Atardamar parmakla kemik arasına sıkıştırılır. Bu yöntem bazen kanamayı tamamen durdururken bazen de o yaraya birden fazla atar damarla kan geldiğinden tümüyle durdurulamaz ama büyük ölçüde azaltabilir. Basınç çıplak deri üzerine yapılırsa daha etkili olacaktır.
Basınç noktaları:
- Kafa derisi ve şakak. bölgesi kanamalarında, 4 kulak önüne iki parmakla bastırılır.
- Yüz kanamalarında, kanamanın olduğu ta rafta alt çene kemiğinin alt kenar ortalarına bastırılır.
- Kanama baş ve yüzün bir tarafında ise, yaralının arkasına geçilerek dört parmakla alt çenenin hemen altında boyun başlangıcına bastırılır
- Omuz ve boyundaki kanamalarda köprücük kemiğinin iç kısmına baş parmak içerde diğer parmaklar dışarıda tutulacak şekilde bastırılır.
- Koldaki kanamalarda kolun iç kısmında koltuk altına yakın nabız alınan noktaya parmakla bastırılır
- Bacaktaki kanamalarda , kasık kıvrımının 1/3 iç kısmına iki elin başparmağı veya yumruk
yapılarak bastırılır.
C. Kanayan yeri kalp düzeyinden üstte tutmak:
Kanayan yer kalp düzeyinden üstte tutulur ise organdaki kan basıncı azalacağından kanama
da azalır. Çevrede bulunan valizler, kaya parçaları, stepne bu iş için kullanılabilir. Kanayan organın altına bu malzemeler koyularak kanayan yerin üzeri temiz bir bezle kapatılır.
- İlginizi Çekebilir: Kılcal Damar Kanaması Nasıl Olur?
3. İLK YARDIM MALZEMELERİ İLE KANAMA DURDURMA YÖNTEMLERİ
Yukarıda açıklanan 3 kanama durdurma yönteminde de hiçbir malzeme kullanılmamış iken bu bölümdeki yöntemlerde bazı malzemelerin yardımı ile kanama durdurulacaktır.
A. Basınçlı sargı uygulama:
Kanayan yerin üzerine temiz bir, bez veya gaz bezi konur. Sonra sargı bezi veya kravat, eşarp ile birkaç tur sarıldıktan sonra daha önce hazırlanmış olan tampon (pamuk, gazlı bezden. veya sert malzemelerden olabilir.) sargının üzerine yerleştirilir. Sonra 3-4 tur daha sarılır ve organ kalp düzeyinden üstte tutulur. Burada önemli olan yalnız kanayan yerdeki damarın üzerine basınç yapmaktır. Sargı çok sıkılarak aşağıya kan geçmesi engellenmemelidir.
B. Turnike uygulama:
Kol ve bacaktaki büyük kanamaların durdurulmasında en etkili yöntemdir özellikle organ ve doku kayıplarını olduğu kanamalarda kesinlikle turnike yöntemi uygulanmalıdır.
Turnike yöntemi tek kemikler üzerini uygulanan ve damarın deri ile kemik arasına sıkıştırılmasını amaçlayan bir yöntemdir. Sıkma bağı olarak da adlandırılan bu yöntem vücutta 4 tek kemik üzerine uygulanır (2 kol- pazu ,2 bacak –uyluk)
Sıkma bağı olarak ilkyardım çantasındaki turnike (lastik borucuk) kullanılabileceği gibi 5-6 cm.lik elastik bandaj, kravat, büyük bez mendil, eşarp, kaşkol, fular çorap, kemer, ince lastik, gömlek kolu da kullanılabilir. Sicim, tel kablo, metal malzeme bu amaçla kullanılamaz.
Uygulanışı:
– Turnike malzemesi uygulanacak yere yani el ve koldaki kanamalar için omuz-ile dirsek arasına , bacak ve ayaktaki kanamalar km diz ile kalça arasına yerleştirilerek 2 kez sarılır ve 2 düğümle bağlanır.
– İkinci düğümün ortasına turnike çubuğu olarak bir ağaç dalı veya bir kalem yerleştirilerek kanama duruncaya kadar bu çubuk döndürülür.
– Kanama durduğu zaman çubuk bir başka düğümle sabitleştirilir.
– Turnike 20 dk. sıkılı kaldıktan sonra kangreni önlemek, alttaki organ ve dokuları
beslemek için 5-10 saniye gevşetilmelidir.
– Sıkıldığı süre, yaralının üzerine bir kağıda yazılarak çengelli iğne ile tutturulmalıdır.
– Turnikenin en ideal uygulama süresi 1 saattir. Ancak yaralı sevk edilememiş ve organ kaybı varsa 2 saat de uygulanabilir.
– Ancak bu durumda sıkılı kalma süresi 10 dakikaya indirilmelidir .
C. Kırık kemiklerin tellenmesi yöntemi:
Kırık kemik atellerle sabitlenir ise kanama duracaktır. Kırıkların tellenme şekilleri Kırıklar ünitesinde anlatılacaktır.
- Kırık ve Çıkıklarda İlk Yardım: https://www.yeniumitek.com/kirik-cikik/
BURUN KANAMASI
Burun kanamaları çok sık karşılaşılan bir durumdur. Değişik nedenlerle meydana gelebilir. Burun kanıyorsa ilk yardımcı hemen şunları yapmalıdır.
Travmaya bağlı değilse, kendiliğinden oluşmuşsa;
- Önce kanamalı kişi oturtulur. Baş düze yakın hafifçe aşağı eğilir.
- Burun delikleri 2 parmakla sıkıştırılır. Veya üst dudak ile diş etleri arasına yuvarlak gazlı bez yerleştirilir.
- Varsa burun üzerine buz konur.
- Yüz soğuk su ile yıkanabilir.
- Eğer durmuyorsa sargı bezi rulosu ile yapılan tampon yerleştirilir
- Hala durmamışsa KBB hekimine sevk edilir.
